สุริยวิถี


สุริยวิถึ (Ecliptic) เป็นเส้นทางการเคลื่อนที่ของดวงอาทิตย์บนทรงกลมฟ้า เกิดจากโลกโคจรรอบดวงอาทิตย์โดยที่แกนของโลกเอียง 23.5° จากแนวตั้งฉากกับระนาบวงโคจร โลกหันขั้วเหนือเข้าหาดวงอาทิตย์ ทำให้ซีกโลกเหนือกลายเป็นฤดูร้อนและซีกโลกใต้กลายเป็นฤดูหนาว หกเดือนต่อมาโลกโคจรไปอยู่อีกด้านหนึ่งของวงโคจร โลกหันขั้วใต้เข้าหาดวงอาทิตย์  ทำให้ซีกโลกใต้กลายเป็นฤดูร้อน และซีกโลกเหนือกลายเป็นฤดูหนาว ดังแสดงในภาพที่ 1 

ภาพที่ 1 แกนของโลกเอียง 23.5° ขณะโคจรรอบดวงอาทิตย์

แกนของโลกเอียง 23.5° ขณะที่โคจรรอบดวงอาทิตย์ ทำให้ระนาบวงโคจรของโลก (สุริยวิถี) ทำมุมกับ ระนาบของเส้นศูนย์สูตรฟ้าเป็นมุม 23.5°  ดังแสดงในภาพที่ 2 เราเรียกจุดที่ระนาบทั้งสองตัดกันว่า “อีควินอกซ์” (Equinox) ซึ่งมีสองจุด ได้แก่ "วสันตวิษุวัต" หรือ อีควินอกซ์ฤดูใบไม้ผลิ (Vernal equinox)” ประมาณวันที่ 20 - 21 มีนาคม  และ “ศารทวิษุวัติ" หรือ "อีควินอกซ์ฤดูใบไม้ร่วง (Autumnal equinox)”  ประมาณวันที่ 22 - 23 กันยายนของทุกปี   เราเรียกตำแหน่งที่เส้นสุริยวิถีอยู่ห่างจากเส้นศูนย์สูตรฟ้าไปทางขั้วฟ้าเหนือมากที่สุดว่า "ครีษมายัน" หรือ "โซลสทิสฤดูร้อน (Summer solstice)"  ประมาณวันที่  20 - 21 มิถุนายน   และเราเรียกตำแหน่งที่เส้นสุริยวิถีอยู่ห่างจากเส้นศูนย์สูตรฟ้า ไปทางขั้วฟ้าใต้มากที่สุด  เรียกว่า “เหมายัน" หรือ "โซลสทิสฤดูหนาว (Winter solstice)"  ประมาณวันที่ 20 - 21 ธันวาคม   

ภาพที่ 2 ระนาบสุริยวิถีตัดกับระนาบศูนย์สูตรฟ้า

เมื่อมองดูจากประเทศไทย ซึ่งอยู่บนซีกโลกเหนือ เราจะมองเห็นเส้นทางขึ้น–ตก ของดวงอาทิตย์บนท้องฟ้า ดังแสดงในภาพที่ 3 

ภาพที่ 3 การเคลื่อนที่ของดวงอาทิตย์ในรอบปี