โลกหมุนรอบตัวเองจากทิศตะวันตกไปยังทิศตะวันออก ทำให้เกิดกลางวันและกลางคืน ด้านที่หันรับแสงอาทิตย์เป็นกลางวัน ด้านตรงข้ามที่ไม่ได้รับแสงอาทิตย์เป็นกลางคืน
ภาพที่
1 การเกิดกลางวันกลางคืน
เส้นลองจิจูด (Longitude) หรือเส้นแวง คือเส้นสมมติบนพื้นโลกตามแนวทิศเหนือ-ใต้ เราแบ่งพิกัดลองจิจูดออกเป็น 360 เส้น ห่างกันเส้นละ 1 องศา โดยลองจิจูดเส้นแรกหรือไพรม์เมอริเดียน (Prime Meridian) อยู่ที่ลองจิจูด 0°
ลากผ่านตำบล “กรีนิช” (Greenwich) ในกรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ จากไพรม์เมอริเดียนนับไปทางทิศตะวันออกและทิศตะวันตกข้างละ
180° ได้แก่
ลองจิจูด 1° -
180° ตะวันออก
และลองจิจูด 1°
- 180° ตะวันตก รวมทั้งสิ้น 360° เมื่อนำ 360° หารด้วย
24 ชั่วโมง จะคำนวณได้ว่า ลองจิจูดห่างกัน 15° เวลาต่างกัน 1 ชั่วโมง ดังนั้นเวลามาตรฐานของประเทศไทยซึ่งถือเอาเวลาที่ลองจิจูด 105° ตะวันออก (จังหวัดอุบลราชธานี) จึงเร็วกว่า “เวลาสากล” (Universal Time เขียนย่อว่า UT) ซึ่งเป็นเวลาที่กรีนิช 7 ชั่วโมง (105°/15° = 7) เวลามาตรฐานประเทศไทยจึงมีค่า UT+7 อนึ่ง เส้นลองจิจูด 180°
ตะวันออก
และเส้นลองจิจูด 180°
ตะวันตก
เป็นเส้นเดียวกันเรียกว่า
“เส้นแบ่งวันสากล” หรือ
“International Date Line”
(เส้นหนาทางขวามือของภาพที่
2) หากเราเดินทางข้ามเส้นแบ่งวันจากทิศตะวันออกมายังทิศตะวันตก
วันจะเพิ่มขึ้นหนึ่งวัน
แต่ถ้าเราเดินทางข้ามเส้นแบ่งวันจากทิศตะวันตกมายังทิศตะวันออก
วันจะลดลงหนึ่งวัน
ภาพที่
2 แผนที่แสดงโซนเวลาของโลก
(Time Zone)
ตัวอย่างที่
1
ถาม:
ในวันที่ 24
มกราคมเวลา
18:30 UT.
เวลามาตรฐานของประเทศไทยจะเป็นเวลาอะไร เวลามาตรฐานประเทศไทย
= 18:30 + 7:00 = 25:30
ตอบ:
เวลามาตรฐานของประเทศไทยจะเป็นวันที่ 25 มกราคม
เวลา 01:30 นาฬิกา
ตัวอย่างที่
2
ถาม:
วันที่ 2
มกราคม เวลา
08:00 น.
ของประเทศไทย
(UT+7) คิดเป็นเวลาสากล
(UT = 0)
ได้เท่าไร เวลาประเทศไทยเร็วกว่าเวลาสากล
= 7 - 0 = 7 ชั่วโมง
ตอบ:
เวลาสากลจะเป็นวันที่ 2 มกราคม
เวลา 01:00 UT (08:00 – 07:00)
ตัวอย่างที่
3
ถาม:
วันที่ 2
มกราคม เวลา
08:00 น.
ของไทย (UT+7)
ตรงกับเวลาอะไรของประเทศญี่ปุ่น
(UT+9)
เวลาประเทศญี่ปุ่นเร็วกว่าเวลาประเทศไทย
= 9 - 7 = 2 ชั่วโมง
ตอบ:
เวลาที่ประเทศญี่ปุ่นจะเป็น
วันที่ 2 มกราคม
เวลา 10:00 น.
(08:00 + 02:00)
ตัวอย่างที่
4
ถาม:
วันที่ 2
มกราคม เวลา
08:00 น.
ของไทย (UT+7)
ตรงกับเวลาอะไรที่กรุงวอชิงตัน
ดีซี
(UT-5)
ตอบ:
เวลาที่กรุงวอชิงตันดีซี
จะเป็น วันที่ 1
มกราคม เวลา
20:00 น.
(เวลาประเทศไทยเร็วกว่าเวลาที่กรุงวอชิงตัน ดีซี = (+7) - (-5) = 12 ชั่วโมง)
เกร็ดความรู้เรื่องเวลา ที่ควรทราบ - โลกหมุนรอบตัวเองหนึ่งรอบได้มุม 360 องศา ใช้เวลา 23 ชั่วโมง 56 นาที เรียกว่า วันทางดาราคติ (Sidereal day) โดยถือระยะเวลาที่ดาวฤกษ์ดวงเดิมเคลื่อนที่ผ่านเส้น Prime meridian (RA=0 ชั่วโมง) สองครั้งเป็นสิ่งอ้างอิง
- เวลามาตรฐานที่เราใช้ในนาฬิกาบอกเวลาเป็น เวลาสุริยคติ (Solar day) ซึ่งถือระยะเวลาที่ดวงอาทิตย์เคลื่อนที่ผ่านเส้นเมอริเดียนสองครั้งเป็นสิ่งอ้างอิง หนึ่งวันจึงเท่ากับ 24 ชั่วโมงพอดี จะเห็นได้ว่า หนึ่งวันสุริยคติมีระยะเวลานานกว่าหนึ่งวันดาราคติ 4 นาที เนื่องจากโลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ จึงทำให้ตำแหน่งของดาวบนท้องฟ้าในแต่ละวันเปลี่ยนไปวันละ 1 องศา
- ปฏิทินสากลเป็นปฏิทินทางสุริยคติ (Solar calendar) 1 ปี มี 365 วัน โดยแบ่งออกเป็น 12 เดือน ๆ ละ 30 หรือ 31 วัน และเดือนกุมภาพันธ์มี 28 วัน แต่ในทุกๆ 4 ปี จะมีปีอธิกสุรทิน ซึ่งเดือนกุมภาพันธ์จะมี 29 วัน เพื่อเพิ่มชดเชยเวลาที่โลกโคจรรอบดวงอาทิตย์ใช้เวลารอบละ 365.25 วัน (Sidereal year)
- ดวงจันทร์โคจรรอบโลก 1 รอบ ใช้เวลาประมาณ 29.5 วัน ทำให้เราจึงมองเห็นดวงจันทร์ ปฏิทินพระเป็นปฏิทินทางจันทรคติ (Lunar calendar) แบ่งออกเป็น 12 เดือนๆ ละ 30 วัน
| 
